.jpeg)
Η δημοκρατία αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις αξίες του σύγχρονου πολιτισμού και της πολιτικής οργάνωσης. Η Παγκόσμια Ημέρα Δημοκρατίας (15 Σεπτεμβρίου), που καθιερώθηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το 2007, υπενθυμίζει ότι η δημοκρατία δεν είναι δεδομένη∙ χρειάζεται διαρκή επαγρύπνηση, ενεργό συμμετοχή και παιδαγωγική καλλιέργεια. Η κατανόηση της δημοκρατίας δεν περιορίζεται μόνο στους θεσμούς ή στις εκλογικές διαδικασίες. Είναι τρόπος ζωής, πρακτική καθημερινότητας και παιδαγωγικό ζητούμενο.
Τι είναι η Δημοκρατία;
Η δημοκρατία, από το αρχαιοελληνικό «δήμος» και «κράτος», σημαίνει κυριαρχία του λαού. Ο Αριστοτέλης τη χαρακτήρισε ως το πολίτευμα όπου «κυβερνούν οι πολλοί προς το κοινό συμφέρον». Σήμερα, πέρα από το θεσμικό της πλαίσιο, περιλαμβάνει:
Συμμετοχή: η ενεργή παρουσία των πολιτών στη λήψη αποφάσεων.
Ισότητα: ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις για όλους.
Διαφάνεια και λογοδοσία: έλεγχος της εξουσίας και προστασία από αυθαιρεσίες.
Σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα: προστασία της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας.
Η Δημοκρατία στην Καθημερινή Ζωή
Η δημοκρατία δεν είναι μόνο θεσμική αλλά και βιωματική πρακτική:
Στην οικογένεια, όταν ακούγεται η γνώμη κάθε μέλους.
Στο σχολείο, όταν ενθαρρύνεται ο διάλογος και η κριτική σκέψη κ η λήψη αποφάσεων.
Στον χώρο εργασίας, όταν υπάρχει σεβασμός για το έργο του άλλου, συλλογικότητα και ίσες ευκαιρίες.
Η καθημερινή εφαρμογή της δημοκρατίας προϋποθέτει πολιτισμό επικοινωνίας και σεβασμό στη διαφορετικότητα.
Η Διδασκαλία της Δημοκρατίας στη Νέα Γενιά
Η νέα γενιά δεν αρκεί να μαθαίνει τη δημοκρατία ως ιστορικό γεγονός. Χρειάζεται πρωτίστως το δημοκρατικό παράδειγμα από όσους εμπλέκονται στην αγωγή του παιδιού.
Βιωματική μάθηση: προσομοιώσεις κοινοβουλευτικών διαδικασιών, συμμετοχή σε μαθητικά συμβούλια.
Συμμετοχικές διαδικασίες στο σχολείο: δυνατότητα στους μαθητές να λαμβάνουν αποφάσεις για θέματα που τους αφορούν.
Δημοκρατική κουλτούρα: καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, του σεβασμού και της ανοχής στο μέτρο που η ελευθερίατου ενός δεν θίγειτην ελευθερία του άλλου.
Ψηφιακή εκπαίδευση: δεξιότητες υπεύθυνης χρήσης του διαδικτύου και προστασίας από παραπληροφόρηση.
Κριτική σκέψη: ικανότητα αξιολόγησης πληροφοριών και επιχειρημάτων.
Η εκπαίδευση για τη δημοκρατία δεν περιορίζεται στη γνώση θεσμών, αλλά οικοδομεί πολίτες με ήθος, υπευθυνότητα και κοινωνική ευαισθησία.
Συμπέρασμα
Η δημοκρατία είναι ένα δυναμικό και συνεχώς εξελισσόμενο πολίτευμα, που αποκτά υπόσταση μόνο όταν βιώνεται στην καθημερινότητα και διδάσκεται με συνέπεια. Η Παγκόσμια Ημέρα Δημοκρατίας αποτελεί ευκαιρία αναστοχασμού: πώς εφαρμόζουμε τη δημοκρατία στη ζωή μας και πώς διαμορφώνουμε νέες γενιές που θα τη διαφυλάξουν.
Βιβλιογραφία
Aristotle. Politics. Cambridge University Press, 1996.
Beetham, D. Democracy and Human Rights. Polity Press, 1999.
Dewey, J. Democracy and Education. Free Press, 2004 [πρώτη έκδοση 1916].
Held, D. Models of Democracy. Stanford University Press, 2006.
United Nations. International Day of Democracy. https://www.un.org/en/observances/democracy-day