Εισαγωγή
Ήταν αρχές του έτους του άρχοντα Φαινίππου (αρχές Σεπτεμβρίου 490 π.Χ.), όταν ο περσικός στρατός με 600 πλοία αποβιβάστηκε στον Μαραθώνα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, 20.000–25.000 καλά οπλισμένοι Πέρσες παρατάχθηκαν απέναντι σε 9.000 Αθηναίους και 1.000 Πλαταιείς. Η αναμέτρηση αυτή δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική σύγκρουση· αποτέλεσε σημείο καμπής για την ιστορία της ελευθερίας και της δημοκρατίας στην Ευρώπη.
Το Στρατηγικό Σχέδιο του Μιλτιάδη
Η νικηφόρα έκβαση της μάχης οφείλεται στον αθηναίο στρατηγό Μιλτιάδη και στο ιδιοφυές στρατηγικό του σχέδιο.
-
Επιλογή πεδίου μάχης: Ο Μαραθώνας προσέφερε φυσικά πλεονεκτήματα. Το Μεγάλο Έλος αποτέλεσε φυσική παγίδα για τις περσικές δυνάμεις, περιορίζοντας την ευελιξία του εχθρικού στρατεύματος.
-
Παράταξη της φάλαγγας: Ο Μιλτιάδης ανέπτυξε την αθηναϊκή φάλαγγα στο ίδιο μήκος με την περσική παράταξη, αποδυναμώνοντας το κέντρο και ενισχύοντας τις πτέρυγες.
-
Ελιγμός περικύκλωσης: Όταν το κέντρο υποχώρησε υπό την πίεση των επίλεκτων περσικών σωμάτων, οι δύο πτέρυγες, αφού απώθησαν τους αντιπάλους τους, ενώθηκαν και στράφηκαν κατά του κέντρου. Οι Πέρσες εγκλωβίστηκαν και υπέστησαν συντριπτική ήττα.
Η Έκβαση
Οι Πέρσες υποχώρησαν άτακτα είτε προς τη θάλασσα είτε προς την πεδιάδα και σκοτώθηκαν από τους Αθηναίους που τους καταδίωξαν μέχρι τα πλοία ή πνίγηκαν στο Μεγάλο Έλος.
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι απώλειες ήταν:
-
192 Αθηναίοι,
-
11 Πλαταιείς,
-
6.400 Πέρσες.
Αμέσως μετά τη μάχη, οι Αθηναίοι άφησαν τον Αριστείδη με τους άνδρες του να θάψουν τους νεκρούς και, χωρίς να αναπαυθούν, έσπευσαν στην Αθήνα, στρατοπεδεύοντας στο ιερό του Ηρακλή στο Κυνόσαργες. Οι Πέρσες, βλέποντας τον αθηναϊκό στρατό να τους περιμένει στο Φάληρο, αποφάσισαν να επιστρέψουν στην Ασία.
Η Σημασία της Νίκης
Η Μάχη του Μαραθώνα:
-
Κατέρριψε τον μύθο της περσικής αήττητης ισχύος.
-
Ενίσχυσε την αυτοπεποίθηση των Ελλήνων και αποτέλεσε πρόλογο για τις μελλοντικές νίκες, στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές.
-
Εδραίωσε τη δημοκρατία στην Αθήνα, δείχνοντας τη δύναμη της συμμετοχής των πολιτών στη μάχη για την ελευθερία.
-
Άφησε ισχυρή παρακαταθήκη στη συλλογική μνήμη της Ευρώπης, ως σύμβολο αγώνα για την ανεξαρτησία.
Συμπεράσματα και Προτάσεις για Περαιτέρω Μελέτη
Η Μάχη του Μαραθώνα δεν είναι απλώς μια στρατιωτική νίκη· είναι μια νίκη του πολιτισμού απέναντι στην αυθαιρεσία.
Για όποιον θέλει να εμβαθύνει:
-
Διαβάστε τη φανταστική συνέντευξη του Μιλτιάδη στο αρχείο του Υπουργείου Πολιτισμού: PDF εδώ.
-
Επισκεφθείτε την ψηφιακή αίθουσα για τον Μαραθώνα και ανακαλύψτε τα τεκμήρια: Ψηφιακή Αίθουσα.
Βιβλιογραφία
-
Ηρόδοτος. (2019). Ιστορίαι (Μετάφραση Α. Βλάχος). Αθήνα: Εκδόσεις Κάκτος.
-
Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. (2020). Αφιέρωμα: Η Μάχη του Μαραθώνα. Ανακτήθηκε από https://2500years.culture.gov.gr/chapters/i-machi-tou-marathona
-
Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. (2020). Φανταστική συνέντευξη του Μιλτιάδη. Ανακτήθηκε από https://www.culture.gov.gr/DocLib/g_14482.pdf