Η Ορθοδοξία μάς διδάσκει ότι ο κόσμος δεν είναι τυχαίο αποτέλεσμα φυσικών δυνάμεων, αλλά δώρο του Θεού προς τον άνθρωπο. Από την αρχή, ο Θεός εμπιστεύθηκε στον άνθρωπο τη δημιουργία με την εντολή «εργάζεσθαι και φυλάσσειν» (Γεν. 2,15). Αυτό σημαίνει όχι μόνο να καλλιεργούμε τη γη, αλλά και να τη διαφυλάσσουμε με σεβασμό.
Ο Χριστός, κατά τη διάρκεια της επίγειας παρουσίας Του, δίδαξε μέσα από εικόνες της φύσης: «Κατανοήσατε τα κρίνα του αγρού»∙ «τα πετεινά του ουρανού ούτε σπείρουν ούτε θερίζουν»∙ «ο κόκκος του σίτου, αν πεθάνει, πολύ καρπό φέρει». Αυτές οι παραβολές δεν ήταν τυχαίες. Δείχνουν ότι η φύση είναι γεμάτη πνευματικά νοήματα, πως ο Θεός μάς μιλά μέσα από τη γη, τα φυτά, τα ζώα, τον ουρανό.
Οι άγιοι συνέχισαν αυτήν τη ζωντανή σχέση με την κτίση. Ο άγιος Γεράσιμος της Κεφαλονιάς εξημέρωσε το λιοντάρι με την πραότητά του. Ο άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ τάιζε τα άγρια ζώα του δάσους σαν να ήταν μέλη της οικογένειάς του. Ο άγιος Παΐσιος δίδασκε ότι πρέπει να πλησιάζουμε τη φύση με σεβασμό, γιατί και αυτή υμνεί τον Δημιουργό. Αυτές οι εμπειρίες φανερώνουν ότι η αγάπη για το περιβάλλον δεν είναι θεωρία, αλλά τρόπος ζωής που πηγάζει από την πίστη.
Στη σημερινή εποχή, όμως, ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από αυτές τις ρίζες. Ο εγωισμός, η αλαζονεία, η ύβρις, η αδιαφορία, η καταναλωτική μανία, η επιθυμία για εξουσία και εκμετάλλευση πολεμούν τον σεβασμό και την ευθύνη που καλλιεργεί η Ορθοδοξία. Γι’ αυτό βλέπουμε τον άνθρωπο να αντιμετωπίζει τη φύση ως αντικείμενο εκμετάλλευσης, ως πηγή πλουτισμού και κυριαρχίας. Οι φωτιές, η μόλυνση, η υπερκατανάλωση και η καταστροφή των οικοσυστημάτων καθρεφτίζουν την εσωτερική φθορά μιας ανθρωπότητας που απομακρύνθηκε από τον Δημιουργό.
Η Ορθοδοξία μάς καλεί να θυμηθούμε ότι η δημιουργία είναι ιερή. Όταν σέβεσαι το δέντρο, το νερό, τον αέρα, σέβεσαι τον ίδιο τον Θεό. Όταν προστατεύεις το περιβάλλον, εκφράζεις ευθύνη όχι μόνο απέναντι στη φύση, αλλά και απέναντι στον πλησίον και στις επόμενες γενιές. Η αγάπη για το περιβάλλον είναι αγάπη για τον Δημιουργό. Και αυτό είναι το μήνυμα που έχουμε ανάγκη περισσότερο από ποτέ.
Βιβλιογραφία
Αγία Γραφή, Παλαιά και Καινή Διαθήκη.
Χριστόδουλος (Αρχιεπίσκοπος Αθηνών). Η Ορθοδοξία και η Οικολογία. Αθήνα: Αποστολική Διακονία.
Καρμίρης Ιωάννης. Δογματική και Συμβολική Θεολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αθήνα, 1960.
Βαρθολομαίος, Οικουμενικός Πατριάρχης. Ορθοδοξία και Περιβάλλον. Ομιλίες και κείμενα (1990–2005).
Ware, Kallistos. The Orthodox Way. Crestwood, NY: St Vladimir’s Seminary Press, 1995.