Ο Δεκαπενταύγουστος, γνωστός και ως «Πάσχα του καλοκαιριού», αποτελεί για τον ελληνικό λαό μια από τις μεγαλύτερες γιορτές του χρόνου. Η Κοίμηση της Θεοτόκου συνδυάζει το θρησκευτικό μεγαλείο με την εθνική και τοπική παράδοση, ενώ συνοδεύεται από πλήθος ρητών, παροιμιών και αποφθεγμάτων που αντανακλούν την πίστη, την ελπίδα και την ευγνωμοσύνη του λαού προς την Παναγία.
Λαϊκά ρητά και παροιμίες
1. «Της Παναγιάς το Δεκαπενταύγουστο, ό,τι ζητήσεις θα το λάβεις.»
Εκφράζει τη λαϊκή πεποίθηση για την ιδιαίτερη μεσιτεία της Θεοτόκου αυτή την ημέρα.
2. «Του Σωτήρος τα μαντάτα κι της Παναγιάς τα δώρα.»
Αναφέρεται στην περίοδο από τη Μεταμόρφωση (6 Αυγούστου) έως τον Δεκαπενταύγουστο, που θεωρείται ευλογημένη.
3. «Όποιος δεν χαίρεται τον Αύγουστο, δεν χαίρεται τον χρόνο.»
Υπενθυμίζει ότι ο Δεκαπενταύγουστος βρίσκεται στο απόγειο της καλοκαιρινής χαράς.
4. «Της Παναγιάς το γλέντι δεν έχει ταίρι.»
Αναφορά στα πανηγύρια και τις τοπικές εορτές της ημέρας.
Εκκλησιαστικά αποφθέγματα και λόγια αγίων
1. Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: «Η Παναγία είναι η γέφυρα που ένωσε τη γη με τον ουρανό.»
2. Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς: "Η Θεοτόκος είναι η μεσίτρια όλων των χριστιανών, η πύλη της σωτηρίας."
3. Από την Παράκληση: «Χαίρε, σκέπη του κόσμου πλατυτέρα νεφέλης.»
4. Λειτουργικόν ρητό: «Εν τη Κοιμήσει τον κόσμον ου κατέλιπες Θεοτόκε.»
Ερμηνεία
Τα λαϊκά ρητά αντανακλούν το πώς ο ελληνικός λαός βίωσε διαχρονικά τον Δεκαπενταύγουστο όχι μόνο ως θρησκευτική εορτή, αλλά και ως κοινωνικό γεγονός, με πανηγύρια, οικογενειακές συναντήσεις και προσκύνημα.
Τα εκκλησιαστικά αποφθέγματα φανερώνουν την θεολογική διάσταση της ημέρας: η Παναγία δεν «φεύγει» από τον κόσμο, αλλά παραμένει πνευματικά παρούσα και ενεργή.
Και μία σκέψη
Ο Δεκαπενταύγουστος, μέσα από τα λόγια της παράδοσης και της Εκκλησίας, μάς υπενθυμίζει ότι η πίστη και η κοινότητα μπορούν να συνυπάρχουν. Είτε ως ημέρα προσευχής είτε ως ημέρα χαράς, παραμένει ένας ζωντανός σύνδεσμος ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, στην παράδοση και την ελπίδα.
Βιβλιογραφία
Αποστολάκης, Ν.Γ. (1983). Παροιμίαι του ελληνικού λαού. Αθήνα: Εκδόσεις Μπίρης.
Ιερά Μητρόπολις Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων. (2019). Λόγοι και ύμνοι για την Κοίμηση της Θεοτόκου. Κέρκυρα.
Κατσαρός, Δ. (2007). Λαογραφία και θρησκευτική παράδοση στην Ελλάδα. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Κυριακίδη.
Μητροπολίτης Ιερόθεος Βλάχος. (2001). Η Θεοτόκος στη ζωή της Εκκλησίας. Ναύπακτος: Ιερά Μητρόπολις Ναυπάκτου.
Υμνογραφία Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα. Έκδοση Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.