Η ανένταχτη, με το βλέμμα της άφατης, άχρονης θλίψης.
Η αγαπημένη μάνα του Χάνδακα, η Παναγία η Μεσοπαντίτισσα.
Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα φιλοτεχνήθηκε από τον ίδιο τον Ευαγγελιστή Λουκά — κάτι που ακούγεται αιώνες τώρα στον χριστιανικό κόσμο, αλλά δεν είναι ιστορικά τεκμηριωμένο. Επιβεβαιωμένα, η Μεσοπαντίτισσα βρισκόταν στον ναό του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο (Μεγάλο Κάστρο) και κατείχε ξεχωριστή θέση στην ευλάβεια των Κρητών. Κάθε Τρίτη, επί αιώνες, έβγαινε σε λιτανεία στους δρόμους του Χάνδακα, σε μια τελετή όπου συμμετείχαν από κοινού Ορθόδοξοι και Καθολικοί. Η εικόνα δεν ήταν μόνο ιερό κειμήλιο· ήταν κοινή μάνα, κοινή προσευχή, σύμβολο ενότητας σε μια πόλη με διαφορετικά δόγματα.
Το 1669, παραμονές της μεγάλης σφαγής κατά την πτώση του Χάνδακα, η εικόνα φυγαδεύτηκε νύχτα και φορτώθηκε σε πλοίο της Γαληνότατης Δημοκρατίας της Βενετίας μαζί με άλλα κειμήλια. Ιστορικά τεκμηριώνεται ότι έφτασε στη Βενετία το 1670 από τον δόγη Φραγκίσκο Μοροζίνι. Εκεί βρήκε νέο σπίτι στον ναό Santa Maria della Salute, χτισμένο σε ευχαριστία για τη σωτηρία της πόλης από την πανούκλα. Οι Βενετσιάνοι την τίμησαν ως προστάτισσα της πολιτείας τους, προσδίδοντάς της και τοπική θαυματουργική φήμη.
Όμως, το Μεγάλο Κάστρο δεν σταμάτησε ποτέ να θρηνεί.
Ο Μαρίνος Τζάνε Μπουνιαλής γράφει:
πλιό παρακάλια δε γρικώ κι εσφάγηκ’ η καρδιά μου
κι εμίσεψες Παρθένα μου, Μεσοπαντίτισσά μου
Η Παναγία η Μεσοπαντίτισσα στέκει αιώνες τώρα σαν γέφυρα ανάμεσα σε λαούς, δόγματα και εποχές. Στο βλέμμα της χωρά ο πόνος της ξενιτιάς, αλλά και η γαλήνη της συμφιλίωσης. Είναι η μάνα που αγκαλιάζει χωρίς να ρωτά σε ποιον Θεό προσεύχεσαι· που θυμίζει πως, πάνω από σύνορα και ιστορίες αίματος, εκείνο που μας ενώνει είναι η δίψα για ζωή, δικαιοσύνη και ειρήνη.
Χρόνια πολλά σε όλους.
Βιβλιογραφία – Πηγές
-
John Sanidopoulos, “Synaxis of Panagia Mesopanditissa of Crete,” Mystagogy Resource Center, 2014. Σύνδεσμος
-
Obitel Minsk, “Saint Luke as an Icon Painter,” St Elisabeth Convent, 2020. Σύνδεσμος
-
Ιστορικά αρχεία Βενετίας – Αναφορές για τη μεταφορά κειμηλίων από την Κρήτη το 1669–1670 (Venetian State Archives, Fondo: Senato, Secreta)
-
Μ. Τζάνε Μπουνιαλής, Κρητικά Χρονικά – αποσπάσματα