Στο χωριό Μαρκόπουλο της Κεφαλονιάς, κάθε Δεκαπενταύγουστο εκτυλίσσεται ένα από τα πιο γνωστά και ιδιότυπα θαύματα της Ορθοδοξίας: η εμφάνιση μικρών φιδιών με σταυρό στο κεφάλι, που πλησιάζουν τους πιστούς στον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το φαινόμενο αυτό, μοναδικό παγκοσμίως, έχει καταγραφεί και μελετηθεί τόσο σε θρησκευτικό όσο και σε λαογραφικό πλαίσιο.
Ιστορικό πλαίσιο του ναού
Ο ναός, που ανάγεται στον 18ο αιώνα, χτίστηκε στη θέση παλαιότερου μοναστηριού. Σύμφωνα με την παράδοση, κατά την επιδρομή πειρατών, οι μοναχές προσευχήθηκαν στην Παναγία να τις προστατεύσει· και τότε εμφανίστηκαν φίδια, που τρόμαξαν τους επιδρομείς και έσωσαν τη μονή. Από τότε, τα φίδια επιστρέφουν κάθε χρόνο, από την 6η έως την 15η Αυγούστου.
Η παράδοση και το θαύμα
Τα φίδια, μήκους λίγων εκατοστών, έχουν χαρακτηριστικό μαύρο σταυρό στο κεφάλι ή στη γλώσσα. Είναι απολύτως ακίνδυνα και συνηθίζουν να σέρνονται πάνω στην εικόνα της Παναγίας, στους ιερείς και στους πιστούς. Σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη, η μη εμφάνιση των φιδιών προμηνύει δύσκολες χρονιές για την Κεφαλονιά — όπως συνέβη το 1953, λίγο πριν τον μεγάλο σεισμό.
Θεολογική και πολιτισμική ερμηνεία
Η παρουσία των φιδιών ερμηνεύεται από την Εκκλησία ως σημείο θείας προστασίας και ως ζωντανή υπενθύμιση της μεσιτείας της Παναγίας. Στη λαογραφία, η παράδοση αυτή ενσωματώνει προχριστιανικά στοιχεία σε ένα χριστιανικό πλαίσιο, λειτουργώντας ως γέφυρα ανάμεσα στο τοπικό μυθολογικό υπόβαθρο και τη χριστιανική πίστη.
Σύγχρονη σημασία
Σήμερα, η Παναγία Φιδούσα προσελκύει προσκυνητές και ερευνητές από όλο τον κόσμο. Το φαινόμενο έχει καταγραφεί σε διεθνή μέσα ενημέρωσης, ενώ αποτελεί και κομμάτι της πολιτισμικής ταυτότητας της Κεφαλονιάς, συνδυάζοντας τον θρησκευτικό τουρισμό με τη λαϊκή παράδοση.
Βιβλιογραφία
-
Διονυσίου, Κ. (2014). Θαύματα και Παραδόσεις της Ορθοδοξίας. Αθήνα: Εκδόσεις Αστήρ.
-
Κατσαρού, Ε. (2008). Λαογραφικές παραδόσεις της Κεφαλονιάς. Κεφαλονιά: Πολιτιστικός Σύλλογος Μαρκόπουλου.
-
Παπαδοπούλου, Μ. (2021). «Η Παναγία Φιδούσα: Θρησκευτική πίστη και τοπική ταυτότητα». Ελληνική Λαογραφική Επιθεώρηση, 35(2), 145-162.
-
“Snakes of the Virgin Mary – Kefalonia.” BBC Travel, 15 Aug 2019.