Τι είναι οι συνεταιρισμοί;
Οι συνεταιρισμοί είναι ομάδες ανθρώπων που συνεργάζονται εθελοντικά για να ικανοποιήσουν κοινές οικονομικές, κοινωνικές ή πολιτιστικές ανάγκες και φιλοδοξίες, μέσα από μια κοινή, δημοκρατικά ελεγχόμενη επιχείρηση. Στηρίζονται σε αξίες όπως η αλληλεγγύη, η ισότητα και η αυτοβοήθεια.
Μια σύντομη ιστορία
Η ιδέα των συνεταιρισμών ξεκίνησε οργανωμένα το 1844 στο Ρότσντεϊλ της Αγγλίας, όταν μια ομάδα εργατών δημιούργησε το πρώτο επιτυχημένο συνεταιριστικό κατάστημα για να αγοράζουν τρόφιμα σε καλύτερες τιμές. Έτσι τέθηκαν οι «Αρχές του Ρότσντεϊλ», που αποτελούν τη βάση των σύγχρονων συνεταιρισμών:
-
Εθελοντική και ελεύθερη συμμετοχή
-
Δημοκρατική διοίκηση
-
Οικονομική συμμετοχή των μελών
-
Αυτονομία
-
Εκπαίδευση, επιμόρφωση
-
Συνεργασία μεταξύ συνεταιρισμών
-
Φροντίδα για την κοινότητα
Γιατί έχουν σημασία σήμερα;
Σε όλο τον κόσμο, οι συνεταιρισμοί δίνουν λύσεις σε σύγχρονα προβλήματα όπως η φτώχεια, η ανεργία, η πρόσβαση σε ποιοτικά τρόφιμα, η ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και η προστασία του περιβάλλοντος.
Οι συνεταιρισμοί και το κέρδος
Οι συνεταιρισμοί μπορούν να έχουν κέρδος, όμως δεν το αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο όπως οι μεγάλες, καθαρά κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Το κέρδος στους συνεταιρισμούς:
-
Επιστρέφει στα ίδια τα μέλη ή επανεπενδύεται για να υποστηρίξει τη βιωσιμότητα της κοινής προσπάθειας.
-
Στοχεύει στην κάλυψη κοινών αναγκών και όχι στη μεγιστοποίηση κέρδους για λίγους μετόχους.
-
Χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη, την κοινωνική προσφορά και την ενίσχυση της τοπικής κοινωνίας.
Έτσι, το κέρδος δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μέσο για να εκπληρώνονται οι συλλογικοί στόχοι του συνεταιρισμού.
Παραδείγματα
🔹 Ελλάδα:
-
Οι Συνεταιρισμοί Γυναικών (π.χ. Ζαγοράς, Άρτας) που προωθούν τοπικά προϊόντα.
-
Η ΒΙΟ.ΜΕ., αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο στη Θεσσαλονίκη, όπου οι εργαζόμενοι οργανώθηκαν συνεταιριστικά μετά το κλείσιμο της επιχείρησης.
🔹 Διεθνώς:
-
Ο συνεταιρισμός Mondragon στην Ισπανία, από τα μεγαλύτερα συνεργατικά δίκτυα στον κόσμο, με χιλιάδες εργαζόμενους που είναι ταυτόχρονα και ιδιοκτήτες.
-
Οι συνεταιριστικές τράπεζες (credit unions) που λειτουργούν σε δεκάδες χώρες, προσφέροντας δάνεια και στήριξη σε μέλη τους χωρίς να στοχεύουν στο κέρδος.
Τι μπορούμε να μάθουμε;
Τα συνεταιριστικά μοντέλα δείχνουν ότι οι άνθρωποι, ενωμένοι με κοινό σκοπό, μπορούν να δημιουργήσουν βιώσιμες λύσεις, να μοιραστούν τα οφέλη και να χτίσουν πιο δίκαιες κοινωνίες.
📚 Βιβλιογραφία
-
International Cooperative Alliance (ICA), “Cooperative Identity, Values & Principles”, www.ica.coop
-
Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO), “Promoting Cooperatives: A Guide to Good Practice”, 2002.
-
Ασημακοπούλου, Α. «Συνεταιρισμοί στην Ελλάδα», Περιοδικό Οικονομία και Κοινωνία, 2020.
International Cooperative Alliance (ICA), “Guidance Notes on the Cooperative Principles”, 2015.
-
Birchall, J., The International Co-operative Movement, Manchester University Press, 1997.
-
Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO), “Cooperatives and the Sustainable Development Goals”, 2018.