Κάθε χρόνο, πενήντα μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού, η Εκκλησία μας γιορτάζει μια από τις μεγαλύτερες εορτές της: την Πεντηκοστή. Αμέσως μετά ακολουθεί η Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, μια ημέρα αφιερωμένη στο Άγιο Πνεύμα, το οποίο αποτελεί μία από τις τρεις θείες υποστάσεις της Αγίας Τριάδας.
Η Πεντηκοστή — η έλευση του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους
Η Πεντηκοστή τιμά το σπουδαίο γεγονός που περιγράφουν οι Πράξεις των Αποστόλων: πενήντα μέρες μετά την Ανάσταση, ενώ οι Απόστολοι ήταν συγκεντρωμένοι στα Ιεροσόλυμα, το Άγιο Πνεύμα κατήλθε επάνω τους με μορφή πύρινων γλωσσών.
Αυτό τους χάρισε το χάρισμα να μιλούν ξένες γλώσσες τις οποίες δεν γνώριζαν προηγουμένως, ώστε να μπορούν να μεταδώσουν το μήνυμα του Ευαγγελίου σε όλα τα έθνη. Έτσι ξεκίνησε η παγκόσμια ιεραποστολική δράση της Εκκλησίας. Γι' αυτό και η Πεντηκοστή θεωρείται η γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας.
Η Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος — τιμητική ημέρα
Η επόμενη ημέρα, η Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, είναι αφιερωμένη ειδικά στο Άγιο Πνεύμα — τη τρίτη θεία υπόσταση της Αγίας Τριάδας, μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό.
Δεν πρόκειται για «αυτοτελή γιορτή ενός Αγίου», αλλά για δοξολογική τιμή στο Άγιο Πνεύμα, που είναι θεία και άκτιστη υπόσταση, ομοούσια και αχώριστη από τις άλλες δύο υποστάσεις της Τριάδας.
Η ημέρα αυτή μας υπενθυμίζει τον κεντρικό ρόλο του Αγίου Πνεύματος στο μυστήριο της σωτηρίας, στη ζωή της Εκκλησίας και στη συνεχή φώτιση και αγιασμό των πιστών.
Η Αγία Τριάδα και το παράδειγμα του Αγίου Σπυρίδωνα με το κεραμύδι
Η διδασκαλία για την Αγία Τριάδα είναι από τα πιο βαθιά μυστήρια της χριστιανικής πίστης: Ένας Θεός, τρεις θείες υποστάσεις — Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα — ομοούσιες και αχώριστες, χωρίς σύγχυση ή διαίρεση.
Ένα απλό αλλά κατανοητό παράδειγμα έδωσε ο Άγιος Σπυρίδων Επίσκοπος Τριμυθούντος, όταν συμμετείχε στην Α' Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια το 325 μ.Χ., όπου υπερασπίστηκε το δόγμα της Αγίας Τριάδας απέναντι στις αιρέσεις.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Άγιος Σπυρίδων, θέλοντας να εξηγήσει το πώς τρία μπορούν να είναι ένα, πήρε ένα κεραμύδι (πλινθάρι) στο χέρι του και είπε:
«Όπως αυτό το κεραμύδι αποτελείται από τρία διαφορετικά στοιχεία — φωτιά, νερό και χώμα — και όμως είναι ένα, έτσι και ο Θεός είναι τρεις υποστάσεις και ένας Θεός.»
Και τότε, σύμφωνα με το θαυμαστό σημείο που έγινε, το κεραμύδι διαλύθηκε:
η φωτιά ανέβηκε προς τα πάνω,
το νερό κύλησε προς τα κάτω,
και το χώμα έμεινε στο χέρι του.
Με αυτό τον ζωντανό και πρακτικό τρόπο, ο Άγιος Σπυρίδων έδειξε στους παριστάμενους το μυστήριο της Αγίας Τριάδας: τρεις διαφορετικές υποστάσεις, με διαφορετικές ενέργειες, αλλά ένας και μοναδικός Θεός.
Με δυο λόγια...
Την Πεντηκοστή γιορτάζουμε την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους, που τους έδωσε τη δύναμη να κηρύξουν το Ευαγγέλιο σε όλο τον κόσμο.
Τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος τιμούμε το Άγιο Πνεύμα ως θεία υπόσταση, αναπόσπαστο μέρος της Αγίας Τριάδας (Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα).
Μέσα από το παράδειγμα του κεραμυδιού του Αγίου Σπυρίδωνα, κατανοούμε λίγο πιο απλά αυτό το βαθύ θεολογικό μυστήριο: τρία σε ένα — τρεις υποστάσεις, ένας Θεός.
Βιβλιογραφία
Ιερά Βίβλος - Καινή Διαθήκη, Πράξεις Αποστόλων, Κεφάλαιο 2 (Περιγραφή της Πεντηκοστής)
Πρακτικά Α' Οικουμενικής Συνόδου, Νίκαια 325 μ.Χ.
Μ. Καραβίδας, Η Αγία Τριάδα στη Θεολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, 2017.
Ι. Ρωμανίδης, Η Εμπειρία του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία, Θεσσαλονίκη, 1992.
Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Βίος Αγίου Σπυρίδωνος Επισκόπου Τριμυθούντος.