🕒 Χρόνος ανάγνωσης: περίπου 3-5 λεπτά
Συχνά, στον δημόσιο διάλογο γύρω από τα προγράμματα για χαρισματικά άτομα, παρατηρείται μια βασική παρανόηση:
ότι οι βιωματικές, δημιουργικές και ολιστικές δράσεις είναι εμπλουτιστικά ή διακοσμητικά στοιχεία — ένα "χρώμα" που απλώς σπάει τη ρουτίνα της μάθησης.
Αυτή η αντίληψη δεν αποδίδει την πραγματικότητα.
Για τα χαρισματικά άτομα, αυτού του τύπου οι προσεγγίσεις δεν είναι πολυτέλεια ούτε προαιρετικός εμπλουτισμός.
Είναι παιδαγωγική ανάγκη που απορρέει από τα ίδια τα ψυχοπαιδαγωγικά και προσωπικά χαρακτηριστικά και τις ιδιοσυγκρασιακές τους ανάγκες.
Η Μονάδα Χαρισματικής Εκπαίδευσης του φορέα μας βασίζεται ακριβώς σε αυτή την κατανόηση και οργανώνει τη μαθησιακή εμπειρία στηριζόμενη σε μια ολιστική, βιωματική και δημιουργική φιλοσοφία — όχι αποσπασματικά, αλλά ως συνεχή και συνεκτική παιδαγωγική στάση.
Η ψυχοσύνθεση των χαρισματικών ατόμων και οι μαθησιακές τους ανάγκες
Τα χαρισματικά άτομα — παιδιά, έφηβοι και ενήλικες — όπως τεκμηριώνεται από σειρά ερευνών (Silverman, Piechowski, Sternberg, Maker, Csikszentmihalyi), παρουσιάζουν χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο βιώνουν και επεξεργάζονται τη γνώση:
➤ Συναισθησιακή ένταση και βαθιά ανάγκη νοήματος
Αναζητούν νόημα και αξία σε ό,τι μαθαίνουν. Η απλή αποστήθιση ή μηχανιστική προσέγγιση της γνώσης προκαλεί πλήξη και εσωτερική απόρριψη (Silverman, 1993).
➤ Εσωτερικά κριτήρια μάθησης
Η εσωτερική παρακίνηση (intrinsic motivation) είναι κυρίαρχη. Το άτομο αξιολογεί διαρκώς αν αυτό που μαθαίνει έχει για το ίδιο προσωπικό νόημα.
➤ Ανάγκη σύνδεσης θεωρίας και πράξης
Η σύνδεση γνώσης με πράξη είναι θεμελιώδης για την εσωτερίκευση της γνώσης (Sternberg, 1985). Η βιωματική μάθηση λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ αφηρημένων εννοιών και προσωπικής κατανόησης.
➤ Απόρριψη αποσπασματικότητας
Χαρακτηρίζονται από έντονη ανάγκη για ολιστικότητα και συνοχή. Αποσπασματικές ή απομονωμένες πληροφορίες, χωρίς συνολικό πλαίσιο, δεν ενεργοποιούν το δυναμικό τους (Maker, 1982).
➤ Ροή (flow) ως παιδαγωγική κατάσταση
Η κατάσταση flow (Csikszentmihalyi, 1990) είναι ιδανική για τη μάθηση των χαρισματικών ατόμων — μια κατάσταση έντονης συγκέντρωσης και εσωτερικής απόλαυσης, που προκύπτει κυρίως μέσα από δημιουργικές και βιωματικές δραστηριότητες.
Γιατί η βιωματική και ολιστική μάθηση είναι ανάγκη και όχι προαιρετικός "εμπλουτισμός"
Με βάση τα παραπάνω χαρακτηριστικά:
✅ Η βιωματική μάθηση εσωτερικοποιεί τη γνώση
Η προσωπική εμπειρία, η πράξη, η δημιουργία καθιστούν τη γνώση βίωμα και όχι επιφανειακή πληροφορία.
✅ Η δημιουργικότητα ως οδός βαθιάς κατανόησης
Χαρισματικοί μαθητές και ενήλικες τείνουν να κατανοούν καλύτερα όταν καλούνται να δημιουργήσουν πάνω στο αντικείμενο μάθησης και όχι απλώς να το αναπαράγουν.
✅ Η ανάγκη αυθεντικών εμπειριών
Οι αυθεντικές, ουσιαστικές εμπειρίες μάθησης είναι ψυχολογικά αναγκαίες για την υγιή ανάπτυξη του χαρισματικού ατόμου.
✅ Ισορροπία γνωστικής και συναισθηματικής ανάπτυξης
Η βιωματική μάθηση επιτρέπει την ταυτόχρονη ανάπτυξη γνωστικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων — στοιχείο κρίσιμο για την ολιστική ανάπτυξη.
Το μοντέλο της Μονάδας Χαρισματικής Εκπαίδευσης του φορέα μας
Η Μονάδα Χαρισματικής Εκπαίδευσης του φορέα μας στηρίζεται σε αυτή ακριβώς τη φιλοσοφία.
Δεν σχεδιάζουμε αποσπασματικές δράσεις, αλλά αναπτύσσουμε ένα συνεκτικό και συνεχές μαθησιακό περιβάλλον που ενσωματώνει τις αρχές της βιωματικής, ολιστικής και δημιουργικής μάθησης.
Εστιάζουμε στις ανάγκες της συγκεκριμένης ομάδας ατόμων (παιδιών, εφήβων και ενηλίκων με χαρακτηριστικά χαρισματικότητας), και αυτό μάς δίνει τη δυνατότητα να ενισχύουμε τη συμπερίληψη, παρέχοντας ευκαιρίες μάθησης μέσω ενός ολοκληρωμένου παιδαγωγικού συστήματος, σε άτομα που δεν τους δίνεται αυτή η δυνατότητα από τις υπάρχουσες δημόσιες ή άλλες δομές.
Δεν επιδιώκουμε να υποκαταστήσουμε ή να ανταγωνιστούμε τις περιοχές που το επίσημο σύστημα έχει ήδη αναπτύξει επαρκώς.
Όποιος ανήκει σε αυτές τις περιοχές μπορεί να συμμετάσχει στις υπάρχουσες δημόσιες δομές.
Αντίθετα, με τη στοχευμένη εστίαση σε περιοχές μη επαρκώς καλυπτόμενες, συμβάλλουμε στο να έχει κάθε άτομο τη δυνατότητα να συναντήσει τις παιδαγωγικές συνθήκες που χρειάζεται.
Συμπέρασμα
Για τα χαρισματικά άτομα, η βιωματική, ολιστική και δημιουργική προσέγγιση δεν είναι πολυτέλεια.
Είναι αναγκαία συνθήκη για τη γνωστική, συναισθηματική και ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη.
Η Μονάδα Χαρισματικής Εκπαίδευσης του φορέα μας εδράζεται σε αυτή την παιδαγωγική θέση και αναπτύσσει τις δράσεις της με συνέπεια και συνοχή προς αυτή τη φιλοσοφία.
Με αυτό τον τρόπο ενισχύουμε τη συμπερίληψη, παρέχοντας ευκαιρίες μάθησης μέσω ενός ολοκληρωμένου παιδαγωγικού συστήματος σε άτομα που αλλιώς δεν θα είχαν αυτή τη δυνατότητα.
Βιβλιογραφία
-
Silverman, L.K. (1993). Counseling the Gifted and Talented.
-
Piechowski, M.M. (1999). Emotional Development of the Gifted Child.
-
Sternberg, R.J. (1985). Beyond IQ: A Triarchic Theory of Human Intelligence.
-
Maker, C.J. (1982). Curriculum Development for Gifted Students.
-
Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience.