Σε κάθε τομέα που ασχολείται με την εξέλιξη του ανθρώπου — είτε είναι εκπαίδευση, είτε διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, είτε καθοδήγηση σε επαγγελματικά ή προσωπικά μονοπάτια — υπάρχει ένας κοινός παρονομαστής: η καθοδήγηση.
Ο τρόπος που ένας εκπαιδευτής, ένας συντονιστής, ένας coach ή ένας δάσκαλος στέκεται απέναντι στον άλλον βασίζεται στα ίδια θεμέλια:
🔹 στη σχέση,
🔹 στη στοχοθεσία,
🔹 στην ενδυνάμωση,
🔹 στην προσαρμογή στα χαρακτηριστικά του εκπαιδευόμενου.
👥 Το κοινό είναι που αλλάζει. Όχι η μέθοδος.
Στη Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων, ο επαγγελματίας καλείται να κινητοποιήσει, να εμπνεύσει, να οργανώσει ενήλικες με συνείδηση ρόλου και σκοπού. Αντίστοιχα, στην εκπαιδευτική διαδικασία, ο παιδαγωγός καθοδηγεί παιδιά ή εφήβους με φόντο τη διαμόρφωση χαρακτήρα, συναισθηματικής ωριμότητας και προσωπικής ταυτότητας.
📌 Το εργαλείο είναι κοινό: mentoring, coaching, feedback, ενεργή ακρόαση, ηγεσία υπηρεσίας.
🧠 Αυτό που αλλάζει, είναι το αναπτυξιακό πλαίσιο του ανθρώπου που έχεις απέναντί σου.
🧩 Εδώ έρχεται η παιδαγωγική επάρκεια: όχι ως άδεια, αλλά ως εξειδίκευση.
Το πιστοποιητικό παιδαγωγικής επάρκειας δεν είναι «εισιτήριο» για να μπεις στο σχολείο. Είναι απόδειξη ότι έχεις μάθει να σέβεσαι την ηλικία, την ψυχολογία και τις ιδιαίτερες ανάγκες του μαθητή σου. Όχι μόνο γνωστικά, αλλά αναπτυξιακά, ψυχοπαιδαγωγικά, και συναισθηματικά.
Δεν αρκεί να είσαι φιλόλογος ή διοικητικός.
Δεν αρκεί να ξέρεις γραμματική ή στοχοθεσία.
Αρκεί να έχεις φροντίσει να "μεταφράσεις" τις δεξιότητές σου στο επίπεδο ζωής του ανθρώπου που καλείσαι να υπηρετήσεις.
📌 Αν οι δεξιότητές σου προέρχονται από την οργάνωση ενηλίκων, χρειάζεται να κατανοήσεις τη δυναμική των παιδιών.
📌 Αν προέρχονται από την επιστημονική έρευνα, χρειάζεται να μάθεις πώς γίνεται γνώση η επιστήμη μέσα σε μία σχολική τάξη.
📌 Αν προέρχονται από θεωρητική κατάρτιση, χρειάζεται να μπεις στο επίπεδο εφαρμογής και σχέσης.
Η παιδαγωγική επάρκεια, λοιπόν, δεν είναι μια ακόμη προϋπόθεση. Είναι στάση. Είναι επιλογή να γνωρίσεις βαθύτερα τον άνθρωπο στον οποίο απευθύνεσαι. Και για να γίνει αυτό, χρειάζεται σοβαρότητα, δομή και συνείδηση.
🔄 Η ηλικία δεν ακυρώνει τη μέθοδο. Τη μετατοπίζει.
Ο τρόπος καθοδήγησης παραμένει σταθερός στις βασικές του αρχές:
– ενσυναίσθηση,
– στοχοθεσία,
– ενίσχυση κινήτρων,
– δημιουργία ασφαλούς πλαισίου.
Αυτό που αλλάζει είναι η αίσθηση του χρόνου, η ανθεκτικότητα στις αποτυχίες, ο τρόπος που ο άλλος εσωτερικεύει την ανατροφοδότηση. Και εκεί ακριβώς χρειάζεται να εξειδικεύσεις τον ρόλο σου ως εκπαιδευτικός.
🔍 Γι’ αυτό η επάρκεια δεν ανήκει σε συγκεκριμένες σχολές. Ανήκει σε αυτούς που επιλέγουν να υπηρετήσουν συγκεκριμένα κοινά.
Η συζήτηση, λοιπόν, δεν είναι ποιος την "είχε" και ποιος την "πήρε", αλλά ποιος μπήκε στη διαδικασία να κατακτήσει τον παιδαγωγικό τρόπο σκέψης για το κοινό που επέλεξε να υπηρετήσει. Είτε παιδί, είτε έφηβο, είτε ενήλικα.
Και ναι — αυτό μπορεί να το κάνει ένας φιλόλογος, ένας διοικητικός, ένας μηχανικός, ένας κοινωνιολόγος. Αρκεί να το κάνει συνειδητά και προσανατολισμένα. Και με βάση αυτό, το πιστοποιητικό επάρκειας είναι δίκαιη, θετική και απαραίτητη διαδικασία.
📚 Βιβλιογραφία
Brookfield, S. D. (2013). The skillful teacher: On technique, trust, and responsiveness in the classroom (2nd ed.). Jossey-Bass.
Knowles, M. S., Holton III, E. F., & Swanson, R. A. (2015). The adult learner: The definitive classic in adult education and human resource development (8th ed.). Routledge.
Jarvis, P. (2006). Towards a comprehensive theory of human learning. Routledge.
Zepke, N., & Leach, L. (2006). Improving student outcomes in higher education: New Zealand teachers’ views on teaching students. Teaching in Higher Education, 11(3), 323–340. https://doi.org/10.1080/13562510600680686
Mulder, M. (Ed.). (2017). Competence-based vocational and professional education: Bridging the worlds of work and education. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-41713-4
Watkins, C., Carnell, E., & Lodge, C. (2007). Effective learning in classrooms. Paul Chapman Publishing.
Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (2017). The leadership challenge: How to make extraordinary things happen in organizations (6th ed.). Wiley.
Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Harvard University Press.