🎓 Αφιέρωμα στη Διεθνή Ημέρα Μουσείων

 

Θέμα: Τα μουσεία ως φωνή μνήμης – Η διεκδίκηση των Μαρμάρων του Παρθενώνα

Κάθε 18 Μαΐου, τα μουσεία του κόσμου γίνονται περισσότερο από εκθέτες αντικειμένων· γίνονται φορείς πολιτιστικής δικαιοσύνης. Στο φετινό αφιέρωμα, στρέφουμε το βλέμμα στο Μουσείο της Ακρόπολης και στα Μάρμαρα του Παρθενώνα — μια ιστορία που δεν έχει μόνο παρελθόν, αλλά και διεκδικούμενο μέλλον.

 

🏛 Η σιωπή της Καρυάτιδας και η απουσία του Αλόγου

Περπατώντας στην ψηφιακή αναπαράσταση της Αίθουσας του Παρθενώνα, θα βρεθείς μπροστά σε σιωπές που μιλούν. Εκεί όπου τα γλυπτά εκτίθενται με υπομονή, υπάρχουν κενά – όμοια με τις σελίδες που λείπουν από ένα ποίημα. Η Καρυάτιδα που λείπει. Το κεφάλι του αλόγου. Η ζωφόρος που λοξοκοιτάει προς το Βρετανικό Μουσείο. Εντόπισε ποια γλυπτά λείπουν. Κατέγραψέ τα. Ποιο σου φάνηκε πιο «μοναχικό»; Γιατί;

Για να ακούσεις καλύτερα τη «φωνή» αυτών των σιωπών, μπορείς να δοκιμάσεις κάποιες δημιουργικές δράσεις που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για σένα.
📘 Θα τις βρεις σε αυτό το αρχείο — σαν ένα μικρό τετράδιο ελευθερίας σκέψης.
Δεν είναι διαγώνισμα ούτε τεστ. Είναι αφορμές για να σκεφτείς, να φανταστείς, να παίξεις με τις λέξεις και τις εικόνες. Διάλεξε όσες θέλεις και προχώρα με τον δικό σου ρυθμό.

 

📜 Η ιστορία της αφαίρεσης – τι πραγματικά έγινε;

Η πράξη μεταφοράς των Μαρμάρων από τον λόρδο Έλγιν δεν υπήρξε ποτέ απολύτως νόμιμη. Τα περίφημα «φιρμάνια» δεν προήλθαν από τον ίδιο τον Σουλτάνο — όπως θα όφειλαν για αντικείμενα τέτοιας σημασίας — αλλά από έναν τοπικό βεζίρη.

Η δομή των αυθεντικών σουλτανικών φιρμανιών είναι αυστηρή, επίσημη και κωδικοποιημένη· το έγγραφο που παρουσίασε ο Έλγιν δεν φέρει αυτά τα χαρακτηριστικά, ούτε καταγράφει ρητά άδεια μεταφοράς, πόσο μάλλον ιδιοκτησία.

Και εδώ κρύβεται η αλήθεια: τα μάρμαρα άνηκαν στο οθωμανικό κράτος, δηλαδή στον ίδιο τον Σουλτάνο. Μόνο αυτός είχε εξουσία επί της πολιτιστικής του περιουσίας — άρα κάθε απόπειρα αγοροπωλησίας από τρίτους συνιστά κατάχρηση και συνεπώς, κλοπή.

 

📖 Λογοτεχνικές φωνές – από το «Αλογάκι του Παρθενώνα» μέχρι τον Μπάιρον

Ο Λόρδος Μπάιρον, ένθερμος φιλέλληνας, εξέφρασε την αγανάκτησή του για τη λεηλασία των Μαρμάρων του Παρθενώνα στο ποίημά του Childe Harold’s Pilgrimage:

“Cold is the heart, fair Greece, that looks on thee,
Nor feels as lovers o’er the dust they loved;
Dull is the eye that will not weep to see
Thy walls defaced, thy mouldering shrines removed…”

Αυτοί οι στίχοι αντικατοπτρίζουν τη βαθιά του θλίψη για την κατάσταση της Ελλάδας και την αφαίρεση των πολιτιστικών της θησαυρών.

·       Διάβασε τους στίχους του Μπάιρον και προσπάθησε να τους αποδώσεις στα ελληνικά. Δεν χρειάζεται να είναι λέξη προς λέξη.

·       Κράτα το συναίσθημα και γράψε σαν να μιλούσες εσύ.

·       Γράψε ένα σύντομο ποίημα ή μονόλογο από την οπτική ενός από τα χαμένα γλυπτά (π.χ. της Καρυάτιδας ή του Αλόγου). Πώς νιώθει; Πώς θυμάται την Ακρόπολη;

 

🎬 Μαρμάρινο Μήνυμα – Το φιλμ του Κώστα Γαβρά για τον Παρθενώνα

Ένα από τα πιο δυνατά σύγχρονα καλλιτεχνικά σχόλια για την αρπαγή των Μαρμάρων του Παρθενώνα είναι το βίντεο του Κώστα Γαβρά, που προβάλλεται στην Αίθουσα του Παρθενώνα του Μουσείου της Ακρόπολης.

📽 Δες το φιλμ εδώ:
👉 Κώστας Γαβράς – Το φιλμ για τον Παρθενώνα

Χωρίς λόγια, μόνο με εικόνες και μουσική, το έργο αναπαριστά τη βίαιη αποκόλληση των γλυπτών από τον ναό και την αρπαγή τους. Ό,τι δεν λέγεται, ακούγεται: η μουσική δεν συνοδεύει απλώς τις εικόνες – τις εξηγεί, τις ερμηνεύει, τις ντύνει με συναισθήματα.

 

✏️ Δραστηριότητα: Η Μουσική των Εικόνων

🎧 Τι ακούει το μάτι;

Παρακολούθησε προσεκτικά το φιλμ. Κλείσε για λίγο τα μάτια σε κάθε αλλαγή σκηνής και άκου μόνο τη μουσική.
Ποια συναισθήματα σου γεννάει;
Πώς αλλάζει όταν οι σκηνές γίνονται πιο έντονες;

🎼 Ποια όργανα "μιλούν";

Άκου πώς χρησιμοποιούνται τα μουσικά όργανα. Πότε η μουσική γίνεται βαριά; Πότε ελαφριά;
Πώς νομίζεις ότι ο συνθέτης «μεταφράζει» την αρπαγή, τη βία, την απουσία;

🎨 Μουσική μετάφραση

Ζωγράφισε μια σκηνή από το φιλμ, αλλά όχι όπως τη βλέπεις — όπως τη φαντάζεσαι από τη μουσική. Αν η εικόνα δεν υπήρχε και υπήρχε μόνο ο ήχος, τι θα φανταζόσουν;

✍️ Σκέψεις μετά τη θέαση

Αν έγραφες ένα μήνυμα προς το Βρετανικό Μουσείο μετά από αυτή την εμπειρία, τι θα του έλεγες;

Επιπλέον Υλικό:

https://www.iefimerida.gr/tehnologia/deite-ton-parthenona-opos-itan-432-ph?utm_source=Feedelio&utm_medium=social&utm_campaign=facebook&fbclid=IwY2xjawKQJKdleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETBPV09RTmRKSWM4QmFtb1FqAR6QahdBGFciV9lAfIikSF7JLJ67qok2PaFpoBmqpSp__Vp5TYwYBgSW3o_bDw_aem_s2utgGfG32t5oFYaXvdmmA

 

📌 Το αφιέρωμα αυτό υλοποιείται με σεβασμό στη σημασία της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσείων και των αρχών της ICOM. Η χρήση υλικού και συνδέσμων αποσκοπεί αποκλειστικά σε εκπαιδευτικό και πολιτισμικό προβληματισμό, ενισχύοντας τη σύνδεση των παιδιών με τη μνήμη, την αισθητική και τη δικαιοσύνη. Το περιεχόμενο δεν αξιοποιείται με καμία εμπορική πρόθεση.