Ο όρος 'Σύνδρομο Asperger' προέρχεται από το έργο του Hans Asperger, παιδίατρου που εργάστηκε στη ναζιστική Αυστρία κατά τη δεκαετία του 1940.
Η πρόσφατη
ιστορική έρευνα αποκάλυψε ότι ο Asperger συνεργάστηκε με το ναζιστικό καθεστώς και
παρέπεμπε παιδιά με αναπτυξιακές ιδιαιτερότητες σε κλινικές όπου γινόταν
συστηματική ευθανασία.
Αντί να
υπερασπιστεί τα παιδιά που δεν ταίριαζαν στο πρότυπο του 'χρήσιμου πολίτη' του
Τρίτου Ράιχ, ο Asperger ταξινομούσε εκείνα που θεωρούσε 'επικοινωνιακά'
και 'παραγωγικά' ως 'αποδεκτά' και τα υπόλοιπα ως 'επικίνδυνα' ή 'ακατάλληλα
για ζωή'.
Η ταξινόμηση δεν
ήταν ουδέτερη. Ήταν εργαλείο αποκλεισμού και επιβολής σε άτομα που, σε πολλές
περιπτώσεις, δεν παρουσίαζαν καμία αναπτυξιακή διαταραχή αλλά απλώς διέθεταν
διαφορετικό τρόπο σκέψης ή δεν ανταποκρίνονταν στις ιδεολογικές νόρμες του
καθεστώτος. Ο χαρακτηρισμός τους ως 'προβληματικοί' βασίστηκε όχι σε
επιστημονικά κριτήρια αλλά σε πολιτική και κοινωνική συμμόρφωση.
Ο Hans Asperger θεωρούσε
προβληματικά όσα παιδιά δεν ταίριαζαν με τη φιλοσοφία του καθεστώτος – εκείνα
που δεν συμμετείχαν στις εκδηλώσεις, που δεν συμμορφώνονταν με την ομαδική
πειθαρχία, που δεν ενσωματώνονταν στο ιδανικό πρότυπο του 'υπάκουου και
χρήσιμου πολίτη'. Η διάγνωση με το 'σύνδρομο' λειτουργούσε ως μηχανισμός
αποκλεισμού και στιγματισμού, όχι ως απόπειρα κατανόησης ή υποστήριξης.
Η επιστημονική
κοινότητα έχει πλέον αναγνωρίσει αυτή τη σκοτεινή ιστορική κληρονομιά. Από το
2013, ο όρος 'σύνδρομο Asperger' αφαιρέθηκε από το DSM-5 και αντί να διατηρηθεί ως ξεχωριστή
κατηγορία, αναδιατάχθηκε στο ευρύτερο φάσμα των διαταραχών αυτισμού με νέα
ταξινόμηση βάσει επιπέδων υποστήριξης (Επίπεδο 1, 2 και 3). Το ίδιο ισχύει και
στην έκδοση ICD-11 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Η αποφυγή χρήσης
του όρου δεν σημαίνει άρνηση της διαφορετικότητας των προφίλ στο φάσμα.
Αντίθετα, αποτελεί πράξη σεβασμού και ιστορικής επίγνωσης.
Δεν μπορούμε να
αναγνωρίζουμε την αξία κάθε παιδιού και ταυτόχρονα να κρατάμε ενεργό έναν όρο
που γεννήθηκε μέσα από κριτήρια εξόντωσης.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Czech, H. (2018). Hans Asperger, National
Socialism, and 'race hygiene' in Nazi-era Vienna. Molecular Autism, 9(29).
https://molecularautism.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13229-018-0208-6
Sheffer, E. (2018). Asperger’s Children:
The Origins of Autism in Nazi Vienna. W.W. Norton & Company.
American Psychiatric Association. (2013).
Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.).
World Health Organization. (2019).
International Classification of Diseases 11th Revision (ICD-11).