Όταν η πρόληψη γίνεται προπέτασμα: Η “Adolescence” και το αληθινό πρόβλημα της πολιτικής κατά της βίας
Ας τα πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Τι σημαίνει αρρενωπότητα; Ποια πρότυπα ορίζουν τον ρόλο του άντρα;
Η λεγόμενη «θετική αρρενωπότητα» δεν αναιρεί τη δύναμη, αλλά τη μετουσιώνει σε υπευθυνότητα, σταθερότητα, φροντίδα και συναισθηματική διαθεσιμότητα. Ο άντρας με θετική ταυτότητα δεν ορίζεται από τη σκληρότητα ή την επιβολή, αλλά από την ικανότητά του να προστατεύει χωρίς να καταπιέζει, να ηγείται χωρίς να εξουσιάζει και να αγαπά χωρίς να φοβάται την τρυφερότητα.
Τα θετικά ανδρικά πρότυπα είναι εκείνα που δείχνουν στα αγόρια ότι μπορούν να είναι δυνατά και ευάλωτα ταυτόχρονα. Ότι ο θυμός δεν είναι η μόνη απάντηση και ότι η αξία τους δεν μετριέται με βάση την κυριαρχία, αλλά τη συνεισφορά. Η σειρά, αντί να προτείνει τέτοιες μορφές, αφήνει κενό τον χώρο της αντρικής ταυτότητας, συμβάλλοντας τελικά στη σύγχυση και την επανάληψη του φαύλου κύκλου.
Το πρόβλημα της εφηβικής βίας είναι γνωστό. Οι αιτίες του — κοινωνικός αποκλεισμός, μισογυνισμός, απουσία καθοδήγησης — επίσης. Αυτό που λείπει είναι η εστίαση στις λύσεις. Η Adolescence φτάνει μέχρι την έκρηξη του προβλήματος αλλά σταματά πριν την κάθαρση. Το τέλος δεν προσφέρει ούτε ελπίδα, ούτε έμπνευση· μόνο παράλυση.
Ποια μέτρα θα μπορούσε να είχε αναδείξει η σειρά;
Εκπαίδευση των νεαρών ατόμων στη χρήση των κοινωνικών δικτύων: Οι νέοι χρειάζεται να μάθουν να χρησιμοποιούν εργαλεία όπως το block και το report, να αξιολογούν ποιους προσθέτουν στην κοινότητά τους, σε ποιες ομάδες συμμετέχουν και να αναφέρουν άμεσα ύποπτα ή επιθετικά περιστατικά προς διερεύνηση στις πλατφόρμες. (Livingstone et al., 2017)
Αξιοποίηση των ίδιων των κοινωνικών δικτύων ως εργαλείων πρόληψης: Όταν οι καταγγελίες σε αυτά δεν έχουν ποινικό ή πειθαρχικό χαρακτήρα, δίνουν στους νεαρούς και νεαρές τη δυνατότητα να μιλήσουν χωρίς στιγματισμό. Επιπλέον, ο τρόπος που λειτουργεί κάποιος ψηφιακά είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, ενδεικτικός και του δια ζώσης τρόπου του — γεγονός που καθιστά την παρατήρηση και την ανάλυση των ψηφιακών του συμπεριφορών ένα έγκυρο εργαλείο πρόληψης. (Boyd, 2014)
Καλλιέργεια θετικής ψηφιακής συμπεριφοράς: Οι ανήλικα άτομα πρέπει να ενθαρρύνονται να σχολιάζουν με θετικό τρόπο και να αποκτούν ψηφιακή ενσυναίσθηση. Οι πλατφόρμες οφείλουν να προστατεύουν τους νέους, αποκλείοντας την πρόσβαση σε τοξικές σελίδες και να καταργήσουν τα βίαια και υποτιμητικά emojis. Επίσης, χρειάζεται να βελτιώσουν τα εργαλεία τους ώστε ο διαχειριστής να έχει τον πλήρη έλεγχο για το ποιος μπορεί να σχολιάσει ή να προσθέσει emojis, χωρίς να αναγκάζεται να διαγράφει και να επανεγκαθιστά αναρτήσεις. (Smahel et al., 2020)
Κατανόηση της δυναμικής της συμπεριφοράς: Η συμπεριφορά τρέφεται. Όταν ένας έφηβος αντιληφθεί ότι το πρότυπο συμπεριφοράς που επιλέγει δεν τον ενσωματώνει αλλά τον απομονώνει, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα να το αναθεωρήσει. Αυτό πρέπει να ενισχύεται συστηματικά με εργαλεία ανατροφοδότησης και καθοδήγησης. (Bandura, 1977)
Η πρόληψη δεν είναι αφήγηση τρόμου. Είναι αφήγηση δυνατότητας. Η τέχνη, όταν αγγίζει τόσο ευαίσθητα ζητήματα, οφείλει να μην εξαντλείται στο σοκ. Οφείλει να φωτίζει και δρόμους. Η αλήθινή αφήγηση είναι η απάντηση. Η λύση είναι το επόμενο κεφάλαιο.
Βιβλιογραφία
Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. Prentice Hall.
Boyd, D. (2014). It's Complicated: The Social Lives of Networked Teens. Yale University Press.
Livingstone, S., Mascheroni, G., & Staksrud, E. (2017). European research on children’s internet use: Assessing the past and anticipating the future. New Media & Society, 20(3), 1103–1122.
Smahel, D., Machackova, H., Mascheroni, G., Dedkova, L., Staksrud, E., Ólafsson, K., ... & Livingstone, S. (2020). EU Kids Online 2020: Survey results from 19 countries. EU Kids Online.