Υπάρχουν φορές που οι λέξεις δεν είναι απλώς λέξεις. Είναι μαχαίρια, είναι ασπίδες, είναι ελιγμοί. Δεν έχουν όλες το ίδιο βάρος, την ίδια κατεύθυνση ή τον ίδιο σκοπό. Μερικές είναι παράθυρα. Κι άλλες... καπνογόνα.
Στην καθημερινή μας επικοινωνία — είτε πρόκειται για σχέσεις, δημόσιες δηλώσεις, είτε για διαπραγματεύσεις — παρατηρούνται τεχνικές που σιωπηλά αλλάζουν τη ροή μιας συζήτησης. Εδώ αναλύουμε δύο από τις πιο χαρακτηριστικές επικοινωνιακές τακτικές που συχνά χρησιμοποιούνται χωρίς να το καταλάβουμε, αλλά αφήνουν έντονα αποτυπώματα στη συνείδηση του συνομιλητή.
1. Η Τεχνική της Επιλεκτικής Επαναδιατύπωσης (Selective Reframing)
Πρόκειται για την πρακτική κατά την οποία ο συνομιλητής δεν απαντά στην ουσία της σκέψης του άλλου, αλλά εστιάζει σε ένα ασήμαντο ή τεχνικό σημείο που μπορεί να διορθώσει ή να αμφισβητήσει. Με τον τρόπο αυτό, προσπερνά το συναίσθημα ή την ιδέα και αποφεύγει την άμεση σύγκρουση ή συμφωνία.
Χρησιμοποιείται συχνά:
Για να αποφύγει κάποιος μια έντονη συναισθηματική εμπλοκή.
Για να φανεί "λογικός" ή "ψύχραιμος".
Για να στρέψει αλλού την προσοχή της συζήτησης.
Το επικίνδυνο στην τεχνική αυτή είναι πως συχνά εκλαμβάνεται ως παθητική αποδοχή, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για στρατηγική αποστασιοποίηση.
Επαγγελματικό παράδειγμα διαλόγου:
– "Έχω μια πρόταση για ένα project που θα μας βοηθήσει να επεκταθούμε σε νέες αγορές με βιώσιμο τρόπο και κοινωνικό αντίκτυπο. Έχουμε επαφές, και η στρατηγική είναι ώριμη."
– "Ναι, αλλά η διατύπωση στη δεύτερη σελίδα του αρχείου έχει συντακτικό λάθος. Μήπως να το ξαναδούμε;"
– "Επομένως συμφωνείς με την πρόταση;"
Η εστίαση σε μία ασήμαντη λεπτομέρεια απομακρύνει τη συζήτηση από το ουσιώδες και λειτουργεί ως μη-δέσμευση απέναντι σε κάτι μεγαλύτερο.
2. Η Τεχνική της Δημόσιας Επικύρωσης για Κατοχύρωση Ρόλου
Εδώ, ο ομιλητής δεν αρκείται στη βίωση μιας κατάστασης ή συναισθηματικής σύνδεσης — χρειάζεται τη δημόσια επικύρωσή της. Καλεί (συνειδητά ή ασυνείδητα) το κοινό να αναγνωρίσει, να επιβεβαιώσει και να χειροκροτήσει τον ρόλο που διεκδικεί.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο που παρατηρείται σε κοινωνικές σχέσεις, ειδικά όταν υπάρχει ανασφάλεια για τη θέση ή τη συναισθηματική αποδοχή.
Τα στάδια είναι:
Διακήρυξη προς το κοινό για συναισθηματικό/προσωπικό επίτευγμα.
Κάλεσμα αποδοχής μέσω κοινωνικής επιδοκιμασίας.
Απόσυρση από τον αποδέκτη ή συνεργάτη που νιώθει εγκλωβισμένος από τον χειρισμό.
Επαγγελματικό παράδειγμα διαλόγου:
– "Ανακοίνωσα ήδη στο LinkedIn ότι αναλαμβάνουμε από κοινού το mentoring για το καινούργιο πρόγραμμα. Έβαλα και φωτογραφία μας, με λεζάντα 'Ονειρική συνεργασία'. Είσαι εντάξει με αυτό, σωστά;"
– "Θα ήθελα να το είχαμε συζητήσει πριν. Δεν είμαι σίγουρος ότι έχουμε ακόμα την ίδια προσέγγιση για το mentoring."
– "Μα όλο το δίκτυο ενθουσιάστηκε! Το είδαν πάνω από 500 άτομα!"
Όταν η δημόσια εικόνα προηγείται της εσωτερικής συμφωνίας, η συνεργασία κινδυνεύει να καταρρεύσει κάτω από το βάρος της προβολής.
Δεν είναι όλα τα λάθη επικοινωνιακά — αλλά πολλά επικοινωνιακά λάθη φανερώνουν βαθιά ανθρώπινα κενά. Το να μάθουμε να ακούμε, να νιώθουμε και να μην έχουμε ανάγκη το βλέμμα του άλλου για να υπάρξουμε, είναι η αρχή της πραγματικής επικοινωνίας. Όλα τα άλλα... είναι φασαρία.
Βιβλιογραφία
Cialdini, R. B. (2006). Influence: The Psychology of Persuasion (Rev. ed.). Harper Business.
Tannen, D. (1998). The Argument Culture: Moving from Debate to Dialogue. Random House.
Lakoff, G., & Johnson, M. (2003). Metaphors We Live By. University of Chicago Press.
Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why It Can Matter More Than IQ. Bantam Books.
Watzlawick, P., Beavin, J. H., & Jackson, D. D. (1967). Pragmatics of Human Communication: A Study of Interactional Patterns, Pathologies, and Paradoxes. W. W. Norton & Company.