Αξιολόγηση. Μια λέξη που προκαλεί φόβο, αμυντικότητα και σύγχυση. Κι όμως, η αξιολόγηση δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια φυσική λειτουργία του ανθρώπινου νου και της καθημερινότητας.
🔍 Η Αξιολόγηση ως Καθημερινό Φαινόμενο
Κάθε πρωί, πριν ακόμη ξεκινήσει η μέρα, ο άνθρωπος αξιολογεί:
-
Βλέπει τον καιρό για να αποφασίσει τι θα φορέσει.
-
Παρατηρεί την κυκλοφορία για να επιλέξει διαδρομή.
-
Δοκιμάζει μια γεύση και σκέφτεται τι να αλλάξει.
-
Σκέφτεται τις συναντήσεις της ημέρας και προετοιμάζεται συναισθηματικά.
Αυτή η μορφή αξιολόγησης είναι αυθόρμητη, φυσική, αναγκαία. Δεν επιβάλλεται· συμβαίνει. Κι όμως, όταν η αξιολόγηση αφορά θεσμούς, συστήματα ή ανθρώπινη απόδοση, ξαφνικά αντιμετωπίζεται σαν απειλή.
⏳ Αξιολόγηση: Από την Παράδοση στην Επιστήμη
Η αξιολόγηση υπήρχε ανέκαθεν. Από στόμα σε στόμα, από κοινότητες σε κοινότητες, από δασκάλους σε γονείς και από γονείς σε παιδιά. Ακόμη και χωρίς επίσημα πλαίσια, η κοινωνία αξιολογεί — πάντα.
Το ζητούμενο λοιπόν δεν είναι αν θα αξιολογούμε, αλλά πώς.
🎯 Ο Σύγχρονος Σκοπός της Αξιολόγησης
Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η αξιολόγηση στη σύγχρονη εποχή δεν έχει σκοπό την τιμωρία. Αντιθέτως, στοχεύει:
-
Στην ανίχνευση των τομέων που χρειάζονται ενίσχυση.
-
Στην υποστήριξη της ανάπτυξης δεξιοτήτων και στάσεων.
-
Στην αναγνώριση ικανοτήτων και δυνατοτήτων προώθησης (Darling-Hammond, 2013).
-
Στην καλλιέργεια κουλτούρας βελτίωσης και αναστοχασμού.
Μια σωστά δομημένη αξιολόγηση δεν φτιάχνεται πρόχειρα ή πολιτικά. Σχεδιάζεται βάσει επιστημονικών αρχών από ειδικούς που γνωρίζουν πώς να εστιάσουν σε ανάπτυξη, ανατροφοδότηση και εκπαιδευτικό νόημα (Danielson, 2011).
🛑 Όταν η Αξιολόγηση Αποτυγχάνει
Αν ένα σύστημα αξιολόγησης αποτύχει, δεν φταίει η αξιολόγηση. Φταίει ότι δεν εφαρμόστηκαν τα βασικά βήματα της επιστημονικής προσέγγισης: διαφάνεια, συνδιαμόρφωση, στόχευση, ανατροφοδότηση, υποστήριξη (OECD, 2013).
Και το γιατί δεν εφαρμόστηκαν… δεν είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς.
🧠 Δεν φοβάται κανείς την αξιολόγηση. Φοβάται την αλήθεια.
Δεν είναι η αξιολόγηση που γεννά τρόμο. Είναι ο καθρέφτης που δείχνει ξεκάθαρα ότι κάτι δεν πάει καλά.
Ορισμένοι επιμένουν να βλέπουν τον εαυτό τους και το έργο τους μέσα από έναν φακό μυωπίας: όλα φαίνονται καθαρά σε κοντινή απόσταση, αλλά το μακρινό — το μέλλον, η κοινωνική μεταβολή, οι ανάγκες της εποχής — παραμένουν θολά. Πιστεύει πως τα κάνει όλα σωστά, ενώ ο κόσμος αλλάζει, εξελίσσεται και απομακρύνεται.
Έτσι, σιγά-σιγά απομονώνεται, μένει εκτός των πραγματικών αναγκών, εκτός πεδίου. Και τελικά, έρχεται αντιμέτωπος ακριβώς με αυτό που ήθελε να αποφύγει: την έκπτωση, την αδυναμία, την απόρριψη — όχι από “κάποιο σύστημα”, αλλά από την ίδια τη ζωή που προχώρησε χωρίς αυτόν.
Η αξιολόγηση δεν είναι απειλή. Είναι εργαλείο. Είναι ευκαιρία. Είναι πράξη εντιμότητας.
Όποιος την απορρίπτει χωρίς να τη γνωρίζει, την κατακρίνει για να προστατευτεί.
Αλλά δεν μπορείς να προστατευτείς από την πραγματικότητα. Μπορείς μόνο να εξελιχθείς μαζί της.
📚 Βιβλιογραφία
-
Danielson, C. (2011). The Framework for Teaching Evaluation Instrument. Princeton, NJ: The Danielson Group.
-
Darling-Hammond, L. (2013). Getting Teacher Evaluation Right: What Really Matters for Effectiveness and Improvement. Teachers College Press.
-
OECD (2013). Synergies for Better Learning: An International Perspective on Evaluation and Assessment. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264190658-en