Μέρος Α’ — Η φλόγα της ψυχής
Πολίτης: Κυρά Λασκαρίνα, πώς είναι να κουβαλάς στην ψυχή σου μια Επανάσταση;
Μπουμπουλίνα:
Παιδί μου… η Επανάσταση δεν κουβαλιέται· σε κουβαλά εκείνη.
Είναι σαν τη θάλασσα: σ’ αρπάζει στα κύματά της κι αν έχεις πίστη, σε φέρνει στο φως.
Δεν πολέμησα για δόξες· πολέμησα για να μπορεί το παιδί μου να γεννηθεί ελεύθερο,
να μη φοβάται να πει το όνομά του στα ελληνικά.
Πολίτης: Οι περισσότεροι σε θυμούνται με σπαθί και κανόνια. Εσύ πώς θα ήθελες να σε θυμούνται;
Μπουμπουλίνα:
Με τα μάτια της καρδιάς μου.
Είμαι γυναίκα, μάνα, σύντροφος και ναύαρχος μαζί.
Το σπαθί ήταν εργαλείο του χρέους, όχι στολίδι.
Αν κάτι θέλω να μείνει, είναι ότι δεν δίστασα να δώσω ό,τι είχα και δεν είχα για την πατρίδα — ακόμα και τη σιωπή μου.
Πολίτης: Πώς ένιωθες που μια γυναίκα έπαιρνε τη θέση των ανδρών σε μια εποχή τόσο σκληρή;
Μπουμπουλίνα:
Δεν το συλλογίστηκα έτσι, παιδί μου.
Εκεί που πνίγεται το δίκιο, δεν ρωτάς αν είσαι άντρας ή γυναίκα — ρωτάς μόνο την καρδιά σου.
Κι η δική μου μού ’πε: «Λασκαρίνα, μπες στη φωτιά».
Κι εγώ μπήκα, γιατί ήξερα πως αν δε μπει κάποιος πρώτος, δεν θα ανάψει ποτέ η φλόγα.
Πολίτης: Αν είχες μπροστά σου τα παιδιά της Ελλάδας σήμερα, τι θα τους έλεγες;
Μπουμπουλίνα:
Θα τους έλεγα να κρατήσουν καρδιά καθαρή και νου ξύπνιο.
Να μη γονατίζουν μπροστά σε κανέναν που τους λέει πως «δεν μπορούν».
Να αγαπούν τον τόπο τους, μα όχι τυφλά — με ευθύνη, με φως και με νου.
Και να θυμούνται πως η λευτεριά δε χαρίζεται· γεννιέται κάθε μέρα μέσα τους.
Μέρος Β’ — Το καράβι, η σημαία και οι μάχες
Πολίτης: Κυρά Λασκαρίνα, πες μας για το καράβι σου…
Μπουμπουλίνα:
Το καράβι μου το ’λεγαν «Αγαμέμνων».
Το ’φτιαξα με τα χρήματα που κληρονόμησα από τον δεύτερο άντρα μου, τον Δημήτρη Μπούμπουλη,
έναν τίμιο καραβοκύρη που μου ’μαθε πως «ο πλούτος δεν είναι για να τον κρατάς, μα για να τον υπηρετείς».
Ηόδεψα όλη μου την περιουσία για την Ελλάδα,
και το καράβι μου κατάφερε να γίνει καρδιά και σύμβολο του Αγώνα.
Το 1820 ολοκληρώθηκε η ναυπήγηση·
είχε δεκαοκτώ κανόνια και κορμί θαλασσινό, σκαλισμένο για μάχες.
Οι Τούρκοι με κατηγόρησαν πως φτιάχνω πολεμικό πλοίο,
μα εγώ δεν σταμάτησα·
ό,τι άρχισα, το τελείωσα με πείσμα και πίστη.
Έτσι ο «Αγαμέμνων» έπλευσε ελεύθερος,
και μαζί του άρχισε να φυσά ο άνεμος της λευτεριάς.
Πολίτης: Άκουσα πως ήσουν και μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Είναι αλήθεια;
Μπουμπουλίνα:
Λένε πως κατά παράδοση μυήθηκα στη Φιλική Εταιρεία,
κι ίσως έτσι να ’γινε, παιδί μου· γιατί η ψυχή μου ήτανε έτοιμη πριν καν με καλέσουν.
Δεν είχε σημασία ο τίτλος· εγώ ήμουν Φιλική στην καρδιά,
γιατί πίστεψα σ’ εκείνο το όραμα της ελευθερίας,
που δεν γράφεται σε χαρτιά —
γράφεται στις πράξεις.
Πολίτης: Και η σημαία σου; Είναι αυτή με τον δικέφαλο αετό;
Μπουμπουλίνα:
Ναι, παιδί μου, αυτή εδώ είναι η σημαία μου.
Στο βαθύ μπλε της καρδιάς της έχει τον δικέφαλο αετό της πίστης,
που κρατά άγκυρα και φλόγα,
σύμβολα σταθερότητας και αναγέννησης.
Γύρω της γράφει το όνομά μου,
και κάτω την ημερομηνία 13 Μαρτίου 1821,
την ημέρα που στις Σπέτσες σηκώσαμε πρώτοι τη σημαία της Επανάστασης.
Εκείνη τη μέρα, παιδί μου, τα πανιά των καραβιών έγιναν ψυχές.
Πολίτης: Μίλησέ μας για τις μάχες που σε σημάδεψαν.
Μπουμπουλίνα:
Η Μονεμβασιά και το Ναύπλιο ήταν τα μεγάλα μου σταυροδρόμια.
Στη Μονεμβασιά χτυπήσαμε πρώτοι,
κι εκεί κατάλαβα πως η ελευθερία μυρίζει μπαρούτι και θυσία.
Κι ύστερα ήρθε το Ναύπλιο,
όπου ο γιος μου, ο Πάνος, στάθηκε στο πλευρό του Κολοκοτρώνη.
Ήταν λεβέντης και ψυχή του Αγώνα, μα δεν τον κράτησε η ζωή.
Όταν έπεσε νεκρός στο Άργος, εγώ είπα μονάχα:
«Ο γιος μου είναι νεκρός…
αλλά το Άργος είναι στα χέρια μας.»
Εκείνη τη στιγμή έμαθα πως η μάνα και η πατρίδα πονάνε μαζί,
μα η λευτεριά είναι πάνω απ’ όλα.
Πολίτης: Πολλοί σε θαυμάζουν γιατί ήσουν γυναίκα σε έναν κόσμο αντρών. Πώς το βίωσες;
Μπουμπουλίνα:
Δεν είχα καιρό να συλλογιστώ αν είμαι άντρας ή γυναίκα.
Εκεί που πνίγεται το δίκιο, μόνο η ψυχή έχει φύλο.
Κι αν μ’ έβλεπαν στην πλώρη με το γιαταγάνι,
ας έβλεπαν — γιατί το θάρρος δεν έχει πρόσωπο, μονάχα καρδιά.
Πολλοί μ’ αμφισβήτησαν· μα όταν μπήκαμε στη μάχη,
κανείς δεν ρώτησε πια ποια είμαι.
Μέρος Γ’ — Η τελευταία μάχη και η αιώνια τιμή
Πολίτης: Μετά την απελευθέρωση του Ναυπλίου, τι απέγινε η ζωή σου;
Μπουμπουλίνα:
Μου χάρισαν κλήρο γης στο Ναύπλιο,
μα εγώ δεν κράτησα τίποτα για τον εαυτό μου.
Όλα είχαν δοθεί στον Αγώνα.
Όταν ξέσπασαν οι εμφύλιες διχόνοιες,
πόνεσα περισσότερο κι απ’ τη φωτιά των κανονιών.
Ζήτησα να ελευθερωθεί ο Κολοκοτρώνης —
κι εκείνοι, αντί να με τιμήσουν, με φυλάκισαν.
Έπειτα με εξόρισαν στις Σπέτσες.
Πολίτης: Και εκεί, πώς ήρθε το τέλος;
Μπουμπουλίνα:
Ήρθε ήσυχα, μα άδικα.
Ο μικρός μου γιος ερωτεύτηκε την κόρη μιας πλούσιας οικογένειας,
που δεν ενέκρινε το γάμο.
Πήγα να βάλω ειρήνη, μα αντί για λόγια ήρθαν σφαίρες.
Μία με βρήκε στο μέτωπο· κι έπεσα εκεί,
στο σπίτι του πρώτου μου άντρα, του Γιάννουζα.
Δεν πρόλαβα να ξαναπλεύσω,
μα ήξερα πως η θάλασσα που αγάπησα με περίμενε κάπου αλλού.
Πολίτης: Κι όμως, μετά θάνατον, σε τίμησαν ξανά…
Μπουμπουλίνα:
Ναι, οι Ρώσοι με αναγνώρισαν ως Ναύαρχο —
τη μοναδική γυναίκα στον κόσμο με τέτοιον τίτλο.
Μα πιο πάνω κι από τους τίτλους,
είναι το βλέμμα των παιδιών που μαθαίνουν ποια ήμουν.
Αυτό είναι η αληθινή ανταμοιβή·
να ξέρουν πως μια γυναίκα στάθηκε όρθια
εκεί που οι άντρες φοβήθηκαν να σταθούν.
Πολίτης: Και αν σε άκουγαν τώρα τα παιδιά της Ελλάδας;
Μπουμπουλίνα:
Θα τους έλεγα να θυμούνται:
«Η λευτεριά δεν είναι δώρο· είναι ευθύνη.
Και κάθε φορά που στέκεστε όρθιοι απέναντι στο άδικο,
συνεχίζετε τον αγώνα μας.»
Να αγαπάτε την πατρίδα με έργα, όχι με λόγια,
να σέβεστε τους ανθρώπους,
και να μη φοβάστε ποτέ να πείτε την αλήθεια σας.
🌊 Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα (1771–1825)
Γεννήθηκε στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης,
μεγάλωσε ανάμεσα σε κύματα και φωτιά,
και χάρισε ό,τι είχε — πλοία, πλούτη, καρδιά —
στην ελευθερία της Ελλάδας.
Η πρώτη γυναίκα που ύψωσε σημαία του Αγώνα στη θάλασσα,
η μοναδική γυναίκα που αναγνωρίστηκε Ναύαρχος,
και μια ψυχή που απέδειξε πως το θάρρος δεν έχει φύλο.
📚 Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση
-
Μουσείο Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας (Spetses Museum) — επίσημη βιογραφία και περιγραφή της σημαίας, www.bouboulina-museum.gr
-
Mastrokolias, P. (2022). Greek Revolutionary Flags: Symbolism and Chronology (1821–1827). Master’s Thesis, University of Crete.
-
Blyth, M. (2022). Women of the Greek War of Independence: Identity, Symbolism, and Commemoration. Edinburgh University Press.
-
National Historical Museum of Greece (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο): αρχειακό υλικό για τη δράση στη Μονεμβασιά και το Ναύπλιο.
-
Hellenic Navy Historical Service: Laskarina Bouboulina — The First Female Admiral in World History, Athens 2021.
-
Doukas, S. (2020). Η συμβολή των Ελληνίδων στην Επανάσταση του 1821. Πανεπιστήμιο Αθηνών.
-
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ψηφιακό Αρχείο 1821: τεκμήρια για τον θάνατο της Μπουμπουλίνας και τη ρωσική αναγνώριση.